علی خیرخواه
Smart phon یا گوشی های هوشمند تبدیل به یکی از ابزار مهم زندگی بشری شدند. ابزاری که روزانه بخش مهمی از اوقات بشر تکنولوژی زده را به خود اختصاص می دهد.
ابزار های کاربردی گوشی های هوشمند در زمینه های مختلف بخش مهمی از کارهای روز مره هر انسان مدرن را انجام می دهد. عضویت در شبکه های مجازی، اشتراک گذاری همه وقایع روزمره در قالب فیلم و عکس در فضای اپلیکیشن ها و یا همان برنامه های متعدد اینترنتی، بهره گیری از بازار های اینترنتی Net Work Marketing، سرمایه گذاری در شرکت های مختلف از طریق برنامه های سرمایه گذاری مجازی، انتقال پول ،با بهره گیری از موبایل بانکهای مختلف که هر روز به کاربرد آنها اضافه می شود. فعالیتهای مختلف اقتصادی و تجاری و فرهنگی و اجتماعی از طریق شبکه های ارتباطی متعدد و بی شمار امکانات دیگر، استفاده از یک گوشی هوشمند دریچه ای نو بسوی زندگی بشر گشوده است. سرعت و رشد تحولات در این انقلاب نوین به اندازه ای است که گاهی بخش اعظم تمرکز زندگی بشر در جهان جدید را به خود مشغول می کند.
و در مواردی طبیعت زیستن انسان را تحت الشعاع قرار می دهد. در این میان اما یکی از موثر ترین ابزار گوشی های هوشمند، وجود دوربین هایی با قابلیت عکاسی و فیلمبرداری است که می تواند هر لحظه و در هر مکان، موقعیت انسان را بدون هیچ واسطه ای ثبت و ضبط نماید. امکانی که در گذشته نه چندان دور به شکل امروزی مهیا نبود. و در صورت امکان، نمی توانست واقعیت را انگونه که یک گوشی هوشمند ثبت و ضبط می کند منعکس نماید. و حضورش ناخوداگاه برچیننده صحنه واقعیت ناب بود. اما گویا واقعیت ها ذیل نگاه دوربین گوشی های هوشمند، نزدیکی بسیاری به حقیقت دارند. ثبت کننده این واقعیتها که عموما جز افراد یک اجتماع محسوب می شوند را می توان نسل جدید مستند نگار های عصر دهکده جهانی نامید.
مک لوهان نظریه پرداز شهیر رسانه به این بخش از تحولات مولتی مدیا اشاره چندانی نکرده است و شایدامکان پیش بینی این حجم از گستردگی تحولات روز افزون، مقدور نبوده سات. اما این حقیقتی است که امروز میتوان ژانری در سینمای مستند با عنوان ساده، مستند های موبایلی تعریف نمود. روزانه بیش از چند صد میلیون رخداد مستند در این ژانر با گوشی های هوشمند ثبت و ضبط می گردد. و در درتحولات جوامع تاثیر می گذارد، به طور مثال بیشترین تصاویر مربوط به خطرناک ترین وقایع نظیر تحرکات گروهک تروریستی چون داعش، نه توسط دوربین های حرفه ای و مستند سازان و خبرنگاران بلکه بوسیله همین دوربین ها که حساسیتی هم از حضور آنها در وقایع تولید نمی شود ثبت و ضبط شده است.
ضبط و نشر تصاویر مهم و متعدد از لحظات مختلف اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و تاریخی که نقش و حضور این دوربین ها و البته فیلمبرداران موبایلی را که نقش مستند نگار های عصر جدید خطاب می شوند، بیش از پیش مهم و تاثیر گذار کرده است. البته ناگفته نماند این جنبش تکنولوژیک رسانه ای معایب مختص خود را نیز داراست. معایبی نظیر بی توجهی نگارنده نسبت به پدیده ها، سوژه قرار دادن بخش اعظم چالش ها که در لحظه ثبت هر گونه احساس مسئولیت بشری را نسبت به واقعه از بین می برد و اولویت را تنها به ثبت واقعه می بخشد نه تاثیر گذاری در عدم وقوع آن، طوریکه ثبت لحظه تصادف و جان سپردن راننده مهمتر از تلاش برای نجات او قلمداد می شود. اما در کنار این معایب از زاویه هنر صنعت مستند سازی آیا می توان این جنبش تکنولوژیک، را یک ژانر جدید در سینمای مستند تعریف کرد. آیا اصولا می توان این تصاویر را که کوچکترین اندیشه و تفکر درشکل گیری آن وجود ندارد را یک ویدئو مستند نامید.
آیا می شود در یک محدوده زمانی مشخص بخشی از این ویدئو های مستند را ذیل یک تفکر مونتاژ نموده و در قالب یک مستند ارائه نمود. در اینصورت پازل های این فیلم هر کدام روایتی از یک واقعیت محض نیست! که در پیرامون ما رخ می دهد؟ در پاسخ به این سوالات می توان به یک جواب منطبق بر ویژگی های زمان دست یافت. و با تعاریف مدرن تر از سینمای مستند امروزی همه این ویدئو ها که توسط بخش بزرگی از افراد جامعه ثبت و ضبط میشود را پازل های گوناگونی از مستند زمانه زندگی در دوران تکنولوژِی زده معرفی کرد. مگر غیر از این است که همین ویدئو های مستند روزانه مخاطبین میلیونی دارند. مخاطبین بسیار بالاتر از مستند های فاخر سینمایی، همین ویدئو های مستند تاثیر گذار ترین فیلمهای زمانه ما محسوب خواهند شد. که می توانند در همه تحولات جامعه نقش اساسی ایفا کنند. مثال برای این مطالب جستجوی کوتاه در صفحات مجازی است.
که هر مخاطب میتواند جامعه امروز خود را در ان مشاهده نماید. و با مضامین مختلف و بی نهایت متنوع. این روش از مستند سازی و یا مستند نگاری اجتماعی را تجربه کند که اتفاقا در توسعه اجتماعی نیز در مواردی نقش بسزایی دارند. اگاهی بخشی به جامعه و در مواردی روشنگری، مزیت عمده این نوع مستند نگاری اجتماعی و عمومی است. این سبک از مستند نگاری محصول تکنولوژی است که خود آگاه و یا ناخود آگاه افراد یک جامعه را نسبت به پیرامون خویش حساس تر ساخته و می تواند احساس مسئولیت او را با اندیشه ثبت و ضبط و نشر وقایع پر رنگ تر سازد.
