بازدید از تمام موزه های کشور در روز جهانی موزه رایگان است. در تاریخ جمعه، ۲۸ اردیبهشت ماه همزمان با روز جهانی موزه ها، بازدید از همه موزه ها و محوطه های ملی و جهانی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رایگان است.
به گزارش تبریزآرت به نقل از ایرنا، واژه موزه از لغت یونانی«موزین» (Mousein) به معنای مقر زندگی و «موز» (Mouse) الهه هنر و صنایع در اساطیر یونان باستان اقتباس شده است و در زبان انگلیسی تلفظ Museu و در زبان فرانسه تلفظ Musee را به خود گرفته است و درحدود دهه ۱۲۹۰ ﻫ .ق تلفظ فرانسه موزه به زبان فارسی نیز راه یافت.
ایکوم، شورای بین‌المللی وابسته به سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی سازمان ملل متحد یونسکو در بندهای۳ و ۴ اساسنامه خود در تعریفی جامع از موزه آورده است: موزه موسسه‌ای است دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند.
بر اساس این تعریف هدف موزه‌ها تحقیق در آثار و شواهد برجای مانده انسان و محیط زیست، گردآوری، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره‌وری معنوی است.
رییس امور موزه های استان آذربایجان شرقی و عضو کمیته ملی موزه های ایران مهدی بزاز دستفروش گفت: نخستین موزه در ایران به حدود ۱۵۰ سال قبل تشکیل شده است، ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۰ و پس از اولین سفر خود به اروپا، برای اولین بار به ایجاد یک موزه خصوصی در ارگ سلطنتی در مجموعه تاریخی و فرهنگی کاخ گلستان اقدام کرد.
مهدی بزاز دستفروش افزود: در سال ۱۲۹۵ موزه ملی یا موزه معارف در شمال مدرسه دارالفنون واقع در ضلع غربی خیابان ناصر خسرو تهران تشکیل شد و چندی بعد این مجموعه به عمارت مسعودیه منتقل شد.
وی توضیح داد: در سال ۱۳۱۳ احداث ساختمان موزه ملی ایران در بخشی از اراضی میدان مشق تهران بر اساس طرح باستان شناس معروف فرانسوی، آندره گدار و توسط حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی آغاز و در نهایت در سال ۱۳۱۶ موزه ملی ایران افتتاح شد.
رییس امور موزه های استان گفت: نمایشگاه ترتیب یافته از سکه های تاریخی تبریز را می توان اولین گام در ایجاد موزه در تبریز دانست.
وی افزود: این نمایشگاه که از سکه های مکشوفه شهر تبریز ترتیب یافته بود در بین سال های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ در محل کتابخانه تربیت تبریز دایر شده بود.
وی با یاد اوری اینکه ۲۰سال پس از برگزاری این نمایشگاه، در تیرماه سال ۱۳۲۸ موزه دانشگاه ادبیات دانشگاه تبریز تشکیل و افتتاح شد، ادامه داد: این موزه در زمان افتتاح با نام موزه آذربایجان افتتاح شد، اما این مجموعه ارزشمند مجموعه ای جداگانه بوده و ارتباطی به موزه آذربایجان فعلی ندارد.
بزاز دستفروش اظهار داشت: اولین تلاش در راستای ایجاد موزه آذربایجان با دریافت ۲۰۲ قطعه آثار تاریخی از موزه ایران باستان و نمایش آن ها در تالار فوقانی کتابخانه ملی تبریز در مرداد ماه سال ۱۳۳۶ انجام شد.
او گفت: پس از دریافت بخش دیگری از آثار تاریخی از هیات های باستان شناسی از اقصی نقاط کشور و نیز هدایایی از طبقات مختلف مردم تبریز، در فروردین ماه سال ۱۳۳۸ موزه آذربایجان در محل هنرستان دختران تبریز به صورت رسمی افتتاح شد.
به اظهار بزاز دستفروش ، همزمان و در راستای تشکیل ساختمانی مناسب برای موزه، قطعه زمینی در ضلع غربی مسجد کبود تبریز در نظرگرفته شد و ساختمان موزه بر اساس نقشه تنظیمی باستان شناس فرانسوی، آندره گدار و ترسیم اسماعیل دیباج احداث و در نهایت موزه آذربایجان به سال ۱۳۴۱ در محل فعلی خود افتتاح شد.
بزاز دستفروش افزود: موزه آذربایجان از جمله مهمترین موزه های کشور ایران است که در آن آثار مربوط به هزاره های پیشین تا دوره اسلامی به معرض نمایش درآمده است.
وی با اشاره به اینکه موزه آذربایجان به لحاظ قدمت و غنای آثار موجود در آن یکی از مهمترین موزه های کشور ایران محسوب می شود که بیش از نیم قرن سابقه دارد، افزود: این موزه در کنار اهمیت علمی، پژوهشی برای محققان و پژوهشگران، همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده و همه ساله پذیرای جمع زیادی از علاقمندان این حوزه است.
بزاز دستفروش اظهار داشت: موزه آذربایجان به عنوان موزه مادر استان آذربایجان شرقی مطرح است و با تامین اموال فرهنگی مورد نیاز نقش مهمی درشکل گیری سایر موزه های استان داشته است.
رییس امور موزه های استان آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه ساختمان موزه از بخش های مختلف از جمله چهار تالار نمایش اشیای تاریخی، بخش های اداری و فنی(آزمایشگاه و مخازن ) و کتابخانه تخصصی تشکیل یافته است، افزود: در حال حاضر موزه آذربایجان با گذشت بیش از ۶ دهه از شروع فعالیت آن همچنان به عنوان یکی از مهمترین موزه های کشور و یکی از جاذبه های گردشگری استان آذربایجان شرقی مطرح است.
در حال حاضر ۱۲ موزه تحت پوشش و ۳ موزه مشارکتی و یک موزه خصوصی و یک موزه دانشگاهی با کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در استان فعالیت می کنند و در حدود همین تعداد مجموعه هایی هستند که تحت عنوان موزه توسط سایر دستگاه ها تشکیل شده اند.
در قطعنامه شماره پنج دوازدهمین مجمع عمومی کمیته بین المللی موزه ها ایکوم ( ICOM ) که در ۱۸ می ۱۹۷۷ میلادی در مسکو برپاشد، روز ۱۸ می برابر با ۲۸ اردیبهشت به عنوان ‘ روز جهانی موزه ها ‘ اعلام شد.
در کشور ما نیز در روز ۲۸ اردیبهشت ماه به مناسبت روز جهانی موزه و آغاز هفته میراث فرهنگی، برنامه های متنوعی اجرا می شود.
