گزارش از: پیمان پاکزاد
به گزارش ایرنا، موزه کارتون تبریز که تنها موزه این هنر در کشورمان و یکی از پنج موزه کارتون (کاریکاتور) جهان محسوب می شود، در ساختمان تاریخی و ۸۰ ساله ای موسوم به «خانه هنر» مستقر شده و آبروی هنر کارتون ایران به شمار می آید.
البته انجمن کارتون تبریز و موزه آن از سال ۱۳۸۵ و با صرف هزینه های هنگفت برای بازسازی و بهسازی “خانه هنر” از محل اعتبارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در این محل مستقر شده و گنجینه (موزه) آن میزبان بیش ۱۰۰ هزار نسخه اصلی کارتون از هنرمندان بیش از بیست کشور جهان است.
از سوی دیگر، ساختمان “خانه هنر” از همان سال های نخست ساخت آن در سال ۱۳۱۸ شمسی نیز کاربری فرهنگی داشته و در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی که ساختمان “کتابخانه ملی” تبریز در مجموعه ارک تخریب شد، به دلیل شناخته شدن بودن وجهه فرهنگی آن، به کتابخانه تبدیل شد.
حال، اما بنای تاریخی- فرهنگی “خانه هنر” با مشکل جدیدی در قالب اراده مدیریت شهری برای استقرار شورای اسلامی کلان شهر تبریز در این محل مواجه شده و این سوال را در ذهن دوستداران فرهنگ و هنر برانگیخته است که آیا در شهر بزرگی مانند تبریز جا قحط است که می خواهند اساس انجمن و تنها موزه کاریکاتور ایران را که با هزاران خون دل خوردن ها و التماس کردن ها به این و آن پا گرفته و مایه آبروی فرهنگ و هنر ایران در جهان است، برچینند.
آیا می توان پذیرفت که شهرداری و شورای شهر که خود باید منادی و حامی فعالیت های فرهنگی – هنری در کهن شهری مانند تبریز باشند، به جای زیر پر گرفتن انجمن و موزه کارتون “کاریکاتور”، به دنبال بی خانمان کردن فعالان این هنر اصیل باشند که صورت به سیلی سرخ می کنند و با کیسه خالی برای اعتلای پرچم سه رنگ کشورمان در میادین بین المللی هنر می کوشند.
چگونه می توان باور کرد که عده ای از سر ناآشنایی با ارزش و جایگاه فرهنگ و هنر، به عنوان بستر اصلی بازنمایی توانمندی های ایران اسلامی در عرصه های جهانی، به جای حمایت از نهادهای هنری خودجوش و مردمی مانند” انجمن کارتون تبریز” به مثابه افتخار هنر کارتون آسیا و جهان، در صدد برچیدن بال و پر فعالان جوان و علاقه مند آن برآیند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در خصوص مسائل جدید مالکیتی “خانه هنر” گفت: این مکان تاریخی در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ما به ازای تخریب محل قبلی “کتابخانه ملی” در مجموعه تاریای ارک تبریز، به عنوان محل جدید کتابخانه ملی توسط شهرداری در اختیار اداره کل فرهنگ و ارشاد آذربایجان شرقی قرار گرفت و در حدود سه دهه اخیر مامن کتاب خوانان و پژوهشگران فرهنگ و هنر بوده است.
محمد محمدپور ادامه داد: این ساختمان قدیمی با وسعتی افزون بر سه هزار مترمربع و زیربنایی حدود ۲ هزار و ۸۰۰ مترمربع در ضلع شمالی بوستان قدیمی “باغ گلستان” تبریز واقع شده و مخزن کتابخانه ملی تبریز است که در سال ۱۳۳۳شمسی توسط “برادران نخجوانی “بنیان گذاشته شد.
وی افزود: برداران فقید نخجوانی کتابخانه بی نظیر خود را نیز به “کتابخانه ملی” هدیه کرده و در این مکان نگهداری می شود؛ همان طور که می دانید تمام شهرها دارای کتابخانه ملی هستند بر این اساس باید از این یادگارهای فرهنگی و تاریخی به خوبی حفاظت شود.
محمدپور گفت : این بنا در سال ۱۳۷۸ شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در سال ۱۳۸۵ بازسازی، تجهیز و برای استفاده اهالی هنر در اختیار آنان قرار گرفته است.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: اما شهرداری تبریز در اقدامی جدید، مدعی مالکیت این مکان شده است؛ این در حالی است که سال ها قبل بر اساس صورت جلسه مدیران سابق فرهنگ و ارشاد استان و مسوولان شهر، “خانه هنر” به ما واگذار شد، هر چند شهرداری اسناد مالکیت آن را انتقال نداده است.
فعال فرهنگی و هنری و رییس “انجمن کاریکاتور تبریز” نیز گفت: چند ماه پیش استاندار سابق آذربایجان شرقی از خانه هنر بازدید و دستور توقف تملک خانه هنر توسط شهرداری تبریز را صادر کرد و انتظار داریم استاندار جدید نیز مساعدت لازم را انجام دهد.
رحیم بقال اصغری گفت: ساختمان “خانه هنر” برای استقرار موزه کاریکاتور در سال ۱۳۸۵ شمسی تحویل گرفته شد و با هزینه بالا از حالت متروکه درآمد، در حالی که پیش از آن نهادی آماده تحویل گرفتن این ساختمان نبود.
وی افزود: این موزه که ۱۰۰ هزار نسخه اصلی کاریکاتور از بیش از ۲۰ کشور جهان در آن نگهداری می شود، نخستین موزه کاریکاتور آسیا و پنجمین موزه کاریکاتور جهان و تنها موزه کاریکاتور ایران است.
بقال اصغری گفت: یک سالن نمایش با گنجایش ۳۵۰ نفر برای اجرای برنامه های مختلف هنری در این ساختمان از محل اعتبارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و با پی گیری های “انجمن کاریکاتور” ساخته شده و ۲ سالن نگارخانه به منظور برپایی نمایشگاه‌های هنری نیز در محل این بنا پیش بینی شده است.
وی اضافه کرد: پیش از این روساهای موزه های کاریکاتور بلژیک، صربستان و کشورهای دیگر در این محل گرد آمده اند؛ “خانه هنر” تبریز به دلیل استقرار تنها موزه کاریکاتور ایران در آن وجهه بین المللی دارد و در بین هنرمندان شهر دارای جایگاه است، بر این اساس شهرداری باید بازتاب و تبعات ملی و بین المللی تملک این بنا را مورد توجه قرار دهد.
بقال اصغری ادامه داد: تصمیم گیری در این خصوص راحت نیست و باید حیثیت فرهنگی ایران و تنها موزه کاریکاتور کشور در نظر گرفته شود؛ از طرفی کاربری این ساختمان، کتابخانه تعریف شده و کتابخانه تخصصی کاریکاتور و مخزن کتابخانه ملی در این بنا قرار دارد.
معاون سابق فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و مسوول “خانه هنر” تبریز نیز به ایرنا گفت: بیش از ۲۰ سال است که پرونده “خانه هنر” به تناوب مطرح، اما این محل فرهنگی حفظ شده است.
محمد حسن چمیده فر بیان کرد: قدمت فعالیت های فرهنگی این بنا به حدود ۷۰ سال قبل برمی گردد و مرحوم نخجوانی فعالیت فرهنگی آن را کلید زده و بعد از انقلاب نیز تاکنون به فعالیت خود ادامه داده است و این فعالیت ها با توافق چندین باره و امضای صورت جلسه بین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و شهرداری تبریز انجام شده است.
وی افزود: بر این اساس بودجه های فراوانی برای حفظ و نگهداری ساختمان “خانه هنر” هزینه شده و با توجه به صبغه و برند فرهنگی بنا، اداری شدن، تغییر کاربری و تغییر مالکیت آن خیانت به فرهنگ شهر تبریز است.
چمیده فر ادامه داد: مراکز فرهنگی و هنری در تبریز انگشت شمار است؛ حال به جای اینکه برای توسعه فرهنگ و هنر شهر تلاش شود، چگونه این ساختمان اداری می شود.
وی گفت: “خانه هنر“، نوستالژی هنرمندان و کودکان شهر تبریز است و بر این اساس نمایندگان شورای شهر تبریز نباید به خشکاندن ریشه فرهنگ شهر راضی باشند.
وی با اشاره به اینکه دیوار بخش فرهنگ کوتاه است، بیان کرد: تملک این بنا برای شهرداری و شورا امتیاز نیست، ساختمان های فراوانی در اختیار آنهاست و توجیهی برای تملک این ساختمان وجود ندارد.
رییس کمیسیون فرهنگی شورای کلانشهر تبریز نیز گفت: چندی پیش بازدیدی از این بنای تاریخی و فرهنگی داشتیم و بر این اساس شورا بر اهمیت موضوع واقف است.
دبیری ادامه داد: این مکان جاذبه گردشگری تبریز و متعلق به شهرداری بوده و در واقع امانتی در دست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی بوده است.
دبیری گفت: به هر حال برای استقرار شورا در این مکان، برنامه خاصی نداریم، اما معتقدیم باید استفاده بهینه از این مکان شود و بر این اساس با فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تعامل داریم.
شهرام دبیری گفت: به نوعی از ادامه فعالیت های فرهنگی در این مکان حمایت می کنیم و بازدید اخیر از این مکان در راستای حمایت از فعالیت های فرهنگی در این مکان بوده است.
وی با ابراز امیدواری از اینکه شور و نشاط فرهنگی به این مکان برگردد و فعالیت های هنری راکد نماند، افزود: همچنان امکان ادامه تعامل با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی برای استمرار برنامه های فرهنگی وجود دارد.
رییس انجمن خیران کتابخانه ساز آذربایجان شرقی نیز گفت: “خانه هنر”، استعداد استقرار شورای شهر یا بخش های اداری شهرداری تبریز را ندارد و سالن های این مکان برای کاربری فرهنگی ساخته و آماده شده است.
رسول بشیری ادامه داد: اکنون کتابخانه پژوهشی فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان شرقی و دفتر هیات امنای کتابخانه مرکزی تبریز در این مکان قرار دارد و قدمت این بنای فرهنگی بسیار قدیمی است؛ از طرف دیگر “خانه هنر” برای جبران تخریب “کتابخانه ملی تبریز” در چهار دهه قبل به “اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی” واگذار شده است.
وی افزود: با توجه به اینکه شهرداری سازمان فرهنگی و هنری دارد و کارهای فرهنگی را تقبل می کند، تخلیه “خانه هنر” تبریز توسط شهرداری مغایر با اهداف فرهنگی این نهاد است.
وی گفت: از طرف دیگر هر عضو شورای شهر در ساختمان شهرداری اتاق و سالن مناسب در اختیار دارد، اما خانه هنر پاسخگوی ظرفیت مورد نیاز شورای شهر تبریز نیست.
بشیری ادامه داد: شهرداری تبریز فضاهای فرهنگی خوبی مثل فرهنگسرای الغدیر در اختیار دارد که می تواند استفاده های خوبی از آنها داشته باشد؛ بر این اساس معتقدم که باید همکاری و تفاهم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و شهرداری تبریز در خصوص “خانه هنر” استمرار یابد.
وی افزود: اگر نگرش فرهنگی نداشته باشیم فرهنگ شهر دچار آسیب می شود و در این خصوص نباید تعارض داشته باشیم؛ باید با همفکری و تعامل مشکل را رفع کنیم و تفکر مالکیت اداری یا شخصی در این خصوص نداشته باشیم.
رضا پاک نهاد شهردار منطقه تاریخی و فرهنگی ۸ تبریز نیز در خصوص فعالیت خانه هنر و مالکیت این مکان اظهار بی اطلاعی کرد و گفت: موضوع مالکیت این بنای تاریخی و فرهنگی مربوط به اداره کل اسناد شهرداری بوده و موضوع فعالیت و تملک نیز فراتر از مناطق شهرداری است و در حیطه وظایف ما نیست.
